Hayatın her alanında karşılaştığımız birbirinden farklı, birbirinden güzel, hemen hemen her gün sayısını saymadığımız onlarca düğmeyi üzerimizde taşıyoruz. Şıklığın vazgeçilmez aksesuarı olan düğmeler farklı renk, boyut ve şekillerle kıyafetlerin görselliğini canlı tutuyor. Mevsime göre kıyafetler, kıyafete uygun düğmeler. Kıyafet üzerinde küçücük bir ayrıntı gibi duran düğmeler, aslında insan sağlığı açısından büyük önem taşıyor. Çünkü içeriğinde polyester, plastik, naylon bulunan ve normalden çok fitalat kullanılan düğmeler kanser riskini arttırıyor. Bunun için doğal ve organik maddelerden elde edilmiş düğmelerin yer aldığı giysilerin tercih edilmesine dikkat etmek gerekiyor. Günümüz dünyasında görselliğin yanı sıra çevreci olma özelliği de uluslararası markaların ürün tercihlerinde önemli olduğunu belirtmek gerekir. Bir kıyafete baktığınızda gözünüze çarpan ilk unsurlarda birisi düğmedir. Kıyafetle uyumlu ve kişiliği olan bir düğme, o giysiye değer kattığı gibi satışını da artırmaktadır. Dolayısıyla son yıllarda üreticiler her kıyafete ayrı düğme tasarlayarak ürünlerinin satış miktarını artırmaya çalışmaktadır. Ayrıca üzerinde marka yazılan düğmeler, o ürünün orijinalliğini de ispatlamaktadır. Çıt çıt, fermuar, cırt gibi çok daha yeni olan yardımcı unsurlara rağmen, düğmelerin kullanımı hiç geçmeyecek gibi görünüyor. Hatta açmak- kapatmak gibi bir işlevi olmadan, hala ve sadece dekoratif amaçlarla kullanıldıklarına bile tanık olmaktayız. Günümüzde, giyim kuşam dünyasının özenle seçip kullandığı; milyonlarca çeşitteki bu renkli unsurlar dünyamızı da renklendirmeye devam ediyorlar.
Düğme Çeşitleri
Moda eğilimlerine ve kumaş türlerine göre düğmelerin model, boyut ve renkleri de çeşitlenir. Günümüzde düğmeler genellikle kozein (bir tür plastik) ya da naylon asetat polyester, akrilik gibi sentetik gereçlerden üretilir. Renkli düğmeler, yeni tip düğmeler, çift renkli düğmeler, söz konusu sentetik gereçlerden üretilmektedir. Fantezi giysilerde, suni elmas ya da taklit mücevherler kullanılırken, altın ve inci görünümlü düğmelere de günümüzde oldukça fazla rastlanmaktadır. Düğmeler hammaddelerine göre bitkisel, hayvansal, madenî ve cam, plastik olmak üzere dört gruba ayrılır.
Bitkisel Düğmeler:
- Kroza düğmeler: Bunlara bitkisel fildişi denir. Kroza Amerika’da yetişen palmiye ağacına benzeyen bir ağacın meyvesidir. İşlemeye ve boyamaya elverişlidir. Cilalandıkları zaman cam gibi olurlar.
- Ağaç düğmeler: Şimşir gibi ağaçların iyi cila tutan kısımlarından yapılır. Tahta düğmelerin üzerleri kumaş ve deri kaplanarak da kullanılır.
Hayvansal Düğmeler:
- Boynuz düğmeler: Geyik, öküz, inek keçi manda gibi hayvanların boynuzlarından
yapılır. Mantolarda spor ve ev elbiselerinde kullanılır.
- Sedef düğmeler: Sedef sert parlak parıltılı bir maddedir. Birçok su hayvanlarının
kabuklarından elde edilir. En iyi cins sedef düğmeler Missisipi nehrinden toplanan midye kabuklarından yapılır.
- Kemik düğmeler: Bu gruba giren fildişi düğmeler, fillerin ağzının iki yanından çıkar eğri uzun dişlerden elde edilir. Düğme yapılacak kemikler uzun zaman sıcak sularda bırakılarak yağlarından temizlenir. Plakalar hâlinde kesilip oksijen içine atılarak ağartılır. Sedef düğmeler gibi kesilerek ve ortadan çukurlaştırılarak delikler açılır.
Cam ve Madenî Düğmeler:
- Cam Düğmeler: Camın eritilerek kalıplara dökülmesi ile elde edilir. Cam
hamurundan arzuya göre çeşitli boyalarla veya yüzeyi yontularak ışığı kıran parlak düğmeler üretilmektedir. Fazla dayanıklı olmamakla beraber ucuz ve yapılışı kolaydır. Daha çok kadın giysilerinde kullanıldığı görülür.
- Madenî düğmeler: Bu tip düğmeler asker üniformalarında ve son zamanlarda moda olması sebebiyle kadın ve erkek kıyafetlerinde kullanılmaktadır. Çeşitli metallerden yapılan bu düğmeler oksitlerle biraz karartılarak veya oksitsiz olarak ya da küflenerek piyasaya sürülür.
FERMUAR DÜNYASI
Fermuar, dişlerin üzerine dizili bulunduğu iki şeritle bu dişleri kavrayarak hareket edebilen bir parçadan (elciklerden) oluşur. Elcikler çekildiğinde iki şeridi birbirine birleştirir ve üzerindeki dişlerin kenetlenmesini sağlar, ters yöne çekildiğinde onları ayırır. Fermuar kullanılarak bitiştirilecek iki kumaş parçası, genelde sayıları 10 ile 100 arasında değişen ve birbiri içine geçebilen özel dişler içeren kumaş bantla donatılır. Fermuar, iki yaka arasında gidip gelebilen ve elle kontrol edilen özel bir sürgü sayesinde açılır ya da kapanır. Sürgünün içinde yer alan Y-şeklindeki kanal, dişleri sıkıştırarak birleştirir ya da ayırır.
Günümüzde fermuar, açma – kapama fonksiyonu dışında özellikle spor ve dış giyimin değişmez aksesuarı olmuştur. Fermuar dikiş tekniği seçimi yapılırken kumaş cinsi ve model özellikleri dikkate alınmalıdır. Günümüzde gelişen tekstil teknolojisi, su geçirmeyen, yanmayan, donmayan veya kırılmayan özelliklere sahip fermuarlar üretebilmektedir. Moda açısından uzun kullanım yılları içinde sürekli değişen fermuar, günümüzde halen vazgeçilmezliğini korumaktadır.
FERMUAR ÇEŞİTLERİ
Fermuarlar, üretim şekli, kullanım alanları ve yapı özellikleri açısından çeşitlilik gösterebiliyor.
Metal Dişli Fermuarlar: Sert kumaştan üretilen giysilerin kapama işleminde örneğin; spor giyimde, erkek pantolonlarında, kot pantolon, kot etek vb. üretimlerde kullanılır.
Kemik Dişli Fermuarlar: Genellikle dış giyimde mont, kaban, yağmurluk, eşofman gibi spor giysilerin üretiminde kullanılır. Naylon dişli fermuarlar Çocuk ve kadın giyiminde etek, elbise, pantolon ve bluz gibi dış giyim üretiminde kullanılır.
Özel Fermuarlar: Bunlar şeffaf dokuma ve gizli fermuarlardır. Bu fermuarların üretim teknolojisinin farklılığı gibi dikimi de farklıdır. Özel bir ayakla giysiye tersten dikilir.