İran’a yönelik ambargo, bu ülkede dengeleri alt üst etti. Resmi kur ile piyasa kuru arasında yarı yarıya fark oluştu. Bu fark Türk tekstil ve onfeksiyoncusunu vurdu. İran’a mal satışı yüzde 80 azaldı.
Türk tekstil ve konfeksiyon ihracatçıları, İran’da kur ve para transferi konusundaki sıkıntılardan dolayı kara kara düşünmeye başladı. Sıkıntının
temelinde İran’ın yürütmekte olduğu dış politika nedeniyle başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin uyguladığı ambargo yatıyor. Şöyle ki ambargo ülkenin iç piyasasındaki dengeleri de alt üst etmiş durumda. İran hükümeti, son 6 aydır resmi dolar kuru açıklamasına rağmen dolar alım ve satımı yapmıyor. Bu nedenle iç piyasada da dolar kuru büyük bir patlama yapmış durumda. 4 ay
önce İran’ın resmi dolar kuru bin 120 tümen (Tümen iç piyasada kullanılan bir para birimi. 1 Tümen,10 Riyal değerinde) iken, bugünkü resmi kur bin 310 tümene çıkmış durumda. İran’ın para birimi resmi verilere göre son 4 ayda yüzde 15’lere yakın değer kaybetmiş olsa da iç piyasada durum çok daha farklı. Çünkü şu an, serbest piyasada 1 dolar, 2 bin 100 ile 2 bin 300 tümen arasında değişiyor. İşte resmi dolar satışının olmaması ve doların iç piyasadan alınması zorunluluğu, Türkiye’den tekstil ve konfeksiyon ithalatı yapan İranlı firmaları dolayısıyla Türk tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarını zora sokuyor.
ÖDEME YAPMIYORLAR
Bursa ile çevresinde tekstil ve konfeksiyonla uğraşan firmaların önemli bir çoğunluğunun İran pazarına çalıştığını belirten Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği (UTİB) Başkanı İbrahim Burkay, bu belirsizlik nedeniyle tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarının sıkıntı içinde olduğunu kaydetti. Türk firmaların
İran’a 5 ay vadeli mal verdiğini belirten Burkay, “Resmi kur ile piyasadaki kur
arasında ciddi fark var. Bizden 10 dolara mal alan İranlı bir firma bunu iç piyasada resmi kura göre bir kar koyarak satıyor. Ancak resmi olarak dolar satışı olmadığı olmadığı için bu parayı iç piyasadan dolara çevirmek zorunda kalıyor. Sonuçta ürün başına eline ancak 7-8 dolar geçiyor. firmalar, zarar etmemek için tümenin yükselmesini bekliyor, bize de ödeme yapmıyorlar. Ciddi bir sıkıntı var” diye konuştu.
SEVKİYATLAR DURDU
Her yıl nevruz döneminde İran’a yüklü miktarda sevkıyatlar yapıldığını ancak
ödemeler aksadığı için bu sevkıyatların da durduğunu belirten Burkay, “Geçen
yıla göre sevkıyatta yüzde 80 düşüş var Herkes endişe içinde bekliyor. Özellikle
Bursa ve çevresinden İran’a çok mal satılıyor. UİB’in tekstil ihracatı içerisinde
İran’ın payı yüzde 7. Birçok firma, hayatını İran pazarına bağlı olarak sürdürüyor. Umut ediyorum ki bu sıkıntı bir an önce düzelir. Yine eski kurlara geri dönülür . Ama İran bunu atlatacak” diye konuştu. İran’dan Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den İran’a giden para transferlerinde de ciddi sıkıntı olduğunu kaydeden Burkay, “İran bankalarının uluslararası transferlerde dolarla ilgili kullanacakları limitler yok.Pek çok banka dolar transferi yapamıyor.
Avrupa ve ABD tarafından kara listeye alınmış İranlı pek çok banka var. Onlarla
da çalışamıyoruz. Kara listede olmayan bankalarda da transfer sıkıntısı başladı.
İran’da ne oldu da devalüasyon oldu, onu da anlamıyoruz. Piyasadaki artıştan dolayı İran devleti kendi açıkladığı kurdan da dolar satışı yapmıyor” şeklinde konuştu.
LALELİ VE OSMANBEY BELİRSİZLİKTEN TEDİRGİN
Gündemdeki sıkıntı, Laleli ve Osmanbey’deki hazır giyim ve konfeksiyon firmalarını etkileyecek. İran’ın dış ilişkilerinden kaynaklı olarak parası değer kaybetti. Bu tabii ilk etapta İran’la ticari ilişkide olan firmalar için sıkıntı oluşuyor . Tekstil ve konfeksiyon ihracatçılarının ne oranda etkileneceğine
dair resmi bir rakam yok ama Laleli ve Osmanbey’deki firmalarımız çok etkilenecek gibi. Belirsizlikten dolayı, Avrupa’nın ABD’nin müdahale ile ilgili tutumundan dolayı İran’da herkes tedirgin. Bekleyip göreceğiz.
İRAN’DA KUR, BİR SÜRE BÖYLE DEVAM EDER
İTHİB Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Gülle; “Ödemesi de sevkiyatı da özeldir
İran’ın. Yapılan ticaretlerde peşin ticaret olursa başınız ağrımaz. Oysa firmalarımız İranlı firmalara çok ciddi krediler açıyorlar. Haliyle krizin getirdiği devalüasyon gibi durumlardan etkileniyorlar. Bu geçici bir sıkıntı. Uzun süreli olmaz. İranla ticareti, daha net çizgilerle yapmakta fayda var. İran
kapalı ekonomiye sahip. Bir müddet İran’da kur böyle devam eder. Alışıldıktan sonra yavaş yavaş her şey rayına girer.
” ELİMİZDE BÜYÜK MİKTARDA MAL KALDI
Osmanbey Tekstilci İşadamları Derneği Başkanı Ali Ulvi Orhan; “ABD’nin İran
politikasından dolayı gittikçe belirsizleşen bir durum oluştu. Kışlık mallarımızı satamadık. Elimizde büyük miktarda mal kaldı. İranla yıllardır ticaret yaptığımız için açık hesap da çalışıyorduk. Onlar da hangi kurda nasıl bir
ödeme yapacaklarını kestiremediklerinden ödemeleri durdurdular. Mal alma konusunda da iştahsızlar. Fiyatlarımızı eski fiyatlara göre yüzde 10-15 geri çektiğimiz halde, değer kaybı fazla olduğu için onlara yüksek geliyor. Son 3 ayda çok ciddi anlamda İran piyasası daraldı. Aslında Nevruz öncesi bizim
ihracatımızın ilk lokomotifi İran olurdu. İran’a mal satan Osmanbey piyasasının yüzde 50’si etkilendi. Son 3 ayda yüzde 80 düşme var. Talepler bıçak gibi kesildi. Gelinecek noktayı kestiremiyoruz.
” SÜRECİ LEHİMİZE ÇEVİRMEK BİZİM ELİMİZDE
Laleli San. ve İşadamları Der. Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca; “Laleli’deki
tekstilcilerin % 70’i İran ile çalışıyor. Genel işler noktasında olmasa da İran’a
yapılan ihracat noktasında yüzde 80 etkilenme olur. Alımlar ciddi anlamda
düştü. Ama duruma biraz da tersinden bakmak lazım. İran, ciddi bir ambargo
sıkıntısı içinde yaşıyor. İhtiyaçlarını karşılamada bu ambargoyu yine Türkiye
üzerinden delebilir. Süreci lehimize çevirmek bizim elimizde.”