Alışveriş kelimesini duyunca bile sizin de içinizde istemsiz bir mutluluk hissi oluşuyor mu? Toplumumuzda her şeyi o kadar hızlı yaşayıp tüketiyoruz ki geçen sezon algısı yerine geçen ay almıştım, modası geçti algısı oluştu. Alışveriş yapma hissinizin aşırıya kaçması sizi hem maddi hem de manevi olarak zarara uğratır. Alışveriş tutkunuzun fazla olduğunu düşünüyorsanız ‘oniomania ’ rahatsızlığına yakalanmış olabilirsiniz. Reem Nöropsikiyatri’den Dr. Mehmet Yavuz, oniomania yı sizler için anlattı…
ONIOMANIA…
Oniomania; satın almaya karşı kişide oluşan aşırı istek ve alma eğilimi gösterme durumudur. Bu durumdaki kişiler ihtiyaçları olsun olmasın kendilerini alışveriş yapmaya mecbur hissederler. Gardıropları etiketi sökülmemiş kıyafetlerle dolu olur ve dolabı açtığında mutlu hisseder. Aslında o kıyafetler değildir mutlu eden kişiyi, asıl mutluluğu satın almanın vermiş olduğu hissiyatıdır. Alışveriş tutkunluğu genellikle kadınlarda görülür. Alışveriş merkezlerine baktığımızda çoğunluğun kadınlar olduğu görürüz. Ailesiyle arkadaşıyla spor aktiviteleri, sosyal aktiviteler yapmak yerine alacağı 2 kazak onu daha fazla mutlu eder. Hiç düşündünüz mü? Bu tutku sizde de var mı? Belki de eşinizle, çocuklarınızla, ailenizle yaşadığınız sorunların temelinde bu tutku yer alıyor.
İHTİYAÇ MI? LÜKS MÜ?
Alışveriş bir zamanlar sadece ihtiyaçların giderildiği bir eylem iken şimdilerde bir çeşit rahatlama aktivitesi olarak dahi görülüyor. Her hangi bir şeyi satın almak kişide tatmin olma duygusunu oluşturuyor. Burada da alışveriş tutkunluğunun duygusal boyutu devreye giriyor. Bu tutku, öfke, umutsuzluk, yetersizlik hissi gibi kişilerinin yaşadığı olumsuz duygulara karşı verdiği tepkidir. Kadınlar en çok aşk acısı çektiklerinde, iş yerlerinde yaşadıkları olumsuz durumlarda, önemli bir toplantı ya da görüşme sonrasında kendilerini alışveriş ile mutlu etmeye çalışırlar. Bağımlı kişiler maddeleri, duygusal boşluklarını doldurma biçimi ve yüzleşmekte zorluk çektikleri yanlarından gizlenecek bir perde gibi kullanırlar. Alışveriş bağımlılığında da, kişiler satın alma davranışıyla bu duyguları yaratırlar. Alışveriş bağımlısı çoğunlukla rastgele alışveriş yapar. Alışveriş sırasında kişi mutlu, güçlü, yeterli ve rahatlamış hissetse de, sonrasında yoğun olarak suçluluk ve kendine kızgınlık duyar. Kendine verilen sözler kısa sürede bozulur ve döngü kendini daha da borçlandırarak sürdürür. Tekrarlanan süreçlerde satın alınanların verdiği kısa süreli iyilik duygusunun yerini alan suçluluk, zamanla artarak depresyona sebep olabilir. Ayrıca alışveriş bağımlılığı depresyonun yanı sıra, anksiyete bozuklukları, alkol, madde bağımlılığı, yeme bozuklukları gibi bazı ruhsal hastalıklarla birlikte de görülebilir.
ALIŞVERİŞ BAĞIMLILARININ SAYISI ARTIYOR
Alışveriş bağımlılığı; diğer bağımlılıklarda olduğu gibi, sorunu yaşayan kişiye ve yakınlarına ekonomik ve psikolojik açıdan çok zor zamanlar yaşatabilecek önemli bir sorundur. Markaların pazarlama stratejileri ve medyanın reklam sektörünce kullanımı geliştikçe alışveriş bağımlılarının sayısı da artmaktadır. Her şey mutlu mesut giderken asıl problemler, ihtiyaçlar ve kazancımız arasındaki dengenin bozulduğu zamanlarda ortaya çıkar. Harcamalarımızı kontrol edemediğimizde, yakın çevremizden satın aldıklarımızı, harcama miktarımızı saklamaya başladığımızda ve kredi kartları borçlarını ödeyemediğimizde tehlike sinyalleri çalmaktadır.
ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞININ TEDAVİ EDİLMESİ
Bağımlılığın temel ilkeleri, alışveriş bağımlılığı tedavisi için de geçerlidir. Olayın farkında olmak, karar vermek, eyleme geçmek gerekiyor. Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için psikolojik destek, bireysel ve gurup tedavi, aile ve arkadaş desteği oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra alınabilecek kişisel önlemler şunlardır:
- Eğer böyle bir bağımlılığınız olduğunu düşünüyorsanız daha çok nakit para ile alışveriş yapmaya yönelin, böylelikle ödeyemeyeceğinizin üzerinde kredi harcamamış olursunuz.
- Bir alışveriş listesi yapın ve o listedekiler dışında birsey almamaya özen gösterin.
- Alışverişe yalnız çıkmamaya özen gösterin. Yanınızda sizi frenleyecek birilerinin olması oldukça önemli.
- Kendinizi kötü hissetiğiniz anlarda rahatlamak için yürüyüşe çıkın veya egzersiz yapın.
- Alışverişle ilgili alışkanlıklarınızı değiştirip sadece ihtiyacınız olan şeyleri alıp ihtiyacı olmayan şeyleri almamak üzerine çalışma yapabilirsiniz.